Scena teatru z instalacją dźwiękową NAW True Point Source - Kieleckie Centrum Kultury
Artykuł przeczytasz w 2 min (technikalia 10min). Ostatnia aktualizacja 01.03.2020
Dobry dźwięk jest jednym z kilku elementów niezbędnych na każdej sali widowiskowej. Jest niezwykle ważne, aby każdy z widzów słyszał możliwie tak samo i możliwie dobrze. Nie bez znaczenia jest też komfort pracy aktorów i muzyków na scenie. To właśnie ich emocje przeniesione ze sceny do publiczności powodują, że sale zapełniają się ludźmi spragnionymi doznań innych niż te, których doświadczają na co dzień.
Aby to zapewnić technika sceny i instalacja audio mają kluczowe znaczenie.
Jak często spotykasz się z sytuacją, gdzie na obiekcie część osób słyszy świetnie a inna część jest traktowana po macoszemu i czasem nie ma nawet możliwości zrozumienia podstawowego przekazu? Nie wspominam nawet o przyjemności mogącej płynąć ze słuchania muzyki i tekstu. Powiesz „jaka tutaj słaba akustyka”, pomyślisz „ten realizator ma słuch jak wąż” i po części możesz mieć rację (niniejszym prosimy o więcej kredytu zaufania dla realizatorów dźwięku). Jednak ani najlepsza akustyka pomieszczenia ani profesjonalista, znający wszystkie patterny mikrofonów i filtry w konsolach miksujących nie są w stanie pokonać problemów, które mogą wynikać z nieprawidłowego rozmieszczenia źródeł dźwięku i złego ustawienia ich parametrów.
Może o tym nie wiesz ale realizator musi czasem poświęcić jakość którą mógłby uzyskać tylko na jednej wybranej, „zadbanej” części sali po to aby wszyscy słyszeli równie słabo. To brzmi dziwnie ale priorytetem bedzie aby większość słyszała poprawnie chociaż część najważniejszego przekazu. Sytuacje w których realizator dzwieku musi faworyzować część sali zwykle obsadzaną przez vipow także mają miejsce a przecież nie powinno się to zdarzać. Takie kompromisy nie sa konieczne kiedy instalacja audio jest prawidłowo wykonana.
Czy tak musi być? Co lub kto jest za to odpowiedzialny? Co możemy z tym zrobić i czy musi to kosztować majątek?
Czy publiczność zgromadzona na wszystkich piętrach, balkonach i innych nie mogłaby słyszeć tak dobrze jak VIPy? Przecież oni zapłacili za bilet!
Jesienią 2019 podjęliśmy się zadania gruntownej modernizacji systemu dźwiękowego Małej Sceny Kieleckiego Centrum Kultury. Pomieszczenie sprawiało wcześniej sporo problemów podczas nagłaśniania ze względu na wiele stref publiczności umieszczonych dookoła sceny i na balkonach ponad nią.
Obiekt ma formę owalną. Scena otoczona jest rzędami siedzeń z trzech stron na dwóch poziomach: parter i balkon.
Szczególnie niewdzięcznym zadaniem okazywało się dotarcie dźwięku do wszystkich siedzeń oraz ujarzmienie niskich częstotliwości. Sala nie daje wielu możliwości postawienia subwooferów i satelitów gdyż do dyspozycji jest wyłącznie scena. Dźwięk z przypadkowo rozstawionych źródeł, które zwykle przeszkadzały z powodu swojego rozmiaru, rozchodził się po sali bardzo nierówno. Stosowane do tej pory rozwiązania typu tradycyjny satelita (nie koaksjalny) także nie spełniały oczekiwań względem równego pokrycia dźwiękiem wszystkich miejsc siedzących. W NAW lubimy takie wyzwania. Po wizji lokalnej w głowach urodził się ambitny pomysł, który swoje źródło wziął ze specyficznej geometrii sali, która swoim kształtem przypomina spłaszczoną kulę. Postanowiliśmy zbudować układ tworzący prawdziwie punktowe źródło dźwięku o konkretnej kierunkowości.
Wykorzystaliśmy system złożony z współosiowych satelitów VSC zawieszonych w grupach docierających do poszczególnych stref siedzeń oraz basy MBR118 w podwieszonym układzie End-Fired. Takie ustawienie miało na celu zniwelowanie odbić od ścian i skierowanie maksymalnej ilości dźwięku bezpośrednio emitowanego przez głośniki dokładnie tam gdzie jest publiczność.
Balkon znalazł się w zasięgu zarówno nagłośnienia głównego jak i celowej strefy opóźnionej.
Strefy pod balkonem, gdzie zawsze pojawia się spora nadbudowa niskich częstotliwości, zostały dogłośnione kompaktowymi satelitami C5 tworząc jednocześnie wygodne miejsce pracy operatora FOH. Całością sterują procesory NAW NSP248e a za wzmocnienie odpowiadają wzmacniacze serii HD.
31 stycznia 2020 uruchomiliśmy system nazwany przez nas po prostu True Point Source. Dzięki umieszczeniu źródeł dźwięku w przestrzeni ponad sceną i ustawieniu dla każdego z nich odpowiedniej geometrii udało się uzyskać tonalnie zbalansowane, równe pokrycie dla wszystkich siedzeń.
Od 2020r każdy kto będzie uczestniczył w widowiskach na Małej Scenie w Kieleckim Centrum Kultury usłyszy TAK SAMO DOBRY DŹWIĘK, niezależnie czy siedzi w pierwszym rzędzie, pod balkonem czy na piętrze. Tak właśnie definiujemy nasz cel, który określamy sloganem „Tylko dobre dźwięki dla każdego”. Publiczność w Kielcach zasługuje na rozrywkę na najwyższym poziomie a operatorzy i aktorzy na wygodne warunki pracy.
(Rozwinięcie tematu dla mocno zainteresowanych szczegółami. Czytanie na 10 minut)
Chcesz czytać dalej? Jesteś zainteresowany akustyką i technikaliami? Pełen szacunek dla Ciebie!
POMYSŁ
Pewnie słyszałeś już, że niskie częstotliwości rozchodzą się dookólnie i w bardzo podobnym stopniu bas słychać zarówno od strony membrany jak i z tyłu subwoofera? Dźwięk ma jednak swoje źródło w jakimś punkcie i można to empirycznie zmierzyć. To z pewnością zasługuje na osobny artykuł – dziś jednak proszę żebyś uwierzył, że dla paczki o rozmiarach MBR118 jest ono mniej więcej 20 cm przed membraną.
Oglądając zdjęcia być możne już zauważyłeś, że Subwoofery skierowane są do siebie membranami. Na wizualizacji projektowej obok, zobaczysz między nimi dwie dziwnie wyglądające kule – jest to reprezentacja akustycznych źródeł – punktów początkowych rozchodzenia się dźwięku produkowanego przez suby.
Skierowanie membran do siebie spowodowało stworzenie jednego, spójnego źródła dźwięku pochodzącego z pary subów wiszących na jednej poziomej belce. Ten punkt jest właśnie naszym źródłem - początkiem od którego dźwięk będzie rozchodził się w kierunku słuchaczy. Dlaczego jednak dwie belki po dwa subwoofery (i zarazem dwa centra akustyczne) do tego zawieszone na różnej wysokości?
Nie lubimy, kiedy dźwięk odbija się od twardych powierzchni (jak ściany i sufit) ponieważ wraca do słuchacza degradując wrażenia słuchowe. Słyszałeś już o MODACH pomieszczeń? To właśnie one powodują, że poszczególne częstotliwości naprzemiennie wzbudzają się i tłumią. Jednym z rozwiązań problemu jest spowodowanie, aby jak najmniej dźwięku odbiło się i wróciło do słuchacza rujnując odbiór muzyki. Kierunkowość rozchodzenia się najniższych częstotliwości bardzo trudno kontrolować ale jest to możliwe. W skrócie: im większą liczbą subwooferów dysponujemy (co za tym idzie odpowiednią ilością miejsca) tym jest to łatwiejsze.*
REALIZACJA
W przypadku tej instalacji właśnie ilość miejsca na podłodze (scenie) była towarem deficytowym (pomijając zwyczajowe ograniczenia budżetowe inwestora) Mieliśmy jednak sporo miejsca w powietrzu! Zdecydowaliśmy się na układ czterech basów w konfiguracji End-Fired aby przenieść część energii emitowanej za osią centrów akustycznych w kierunku publiczności. Jak już wspomniałem wcześniej geometria Sali umożliwiła takie umieszczenie źródeł w przestrzeni aby dźwięk dotarł do wszystkich słuchaczy spójny czasowo w pełnym paśmie. Na grafice powyżej jedno z centrów akustycznych basów jest opisane jako "SUB 0ms" – to nasz punkt startowy. Wszystkie inne źródła dźwięku są odpowiednio opóźnione w ten sposób, że fala dźwiękowa rozpoczynająca swoją drogę z punktu 0ms wędruje napotykając po drodze pełnopasmowe satelity. Jest to zjawisko podobne do tego, które możemy obserwować kiedy wrzucimy do wody kamień - koncentrycznie rozchodzące się fale. Efekt? Każde z siedzeń nie ma różnic większych niż 4dB w pełnym paśmie od 30Hz do 16kHz niezależnie czy jesteśmy na parterze czy balkonie.
Na rysunku obok możesz zobaczyć symulację z programu predykcyjnego Ease Focus3, (który otrzymujesz gratis z każdym systemem NAW). Granica między żółtym a zielonym kolorem to linia miejsc o identycznej głośności dla częstotliwości 63Hz (czyli mniej więcej środek pasma subwooferów) Wszystkie siedzenia są pokryte w najlepszym możliwym stopniu. Skierowanie membran do siebie pozwoliło na stworzenie „korytarza” którym dźwięk może bezkolizyjnie (nie musi omijać skrzynek basów) wędrować do słuchaczy, co jest kolejnym elementem poprawiającym jakość.
WERYFIKACJA
Wielopunktowe pomiary przeprowadzone zostały za pomocą kalibrowanych mikrofonów pomiarowych IsemCon, komputera PC z interfejsem MOTU oraz oprogramowania Smaart. Mikrofony zostały rozstawione w kluczowych miejscach w obszarze widowni. Dokonano szeregu pomiarów z różnym rozstawieniem mikrofonów na głównej widowni, balkonie i strefach bocznych
Różowy wykres przedstawia pomiar wykonany w centralnym punkcie głównej widowni. Wykres pomarańczowy pasmo subwoofera na balkonie a zielony to samo pasmo na strefie z boku sceny. Subwoofery pracują w zakładany przez projekt sposób jednocześnie zauważymy sporą nadbudowę w najniższej części pasma na balkonie.
Trzy wykresy skupiają się na pełnym paśmie ponownie na widowni (zielony), balkonie (czerwony) i strefie (niebieski). Zauważmy że zakładane różnice 4dB są spełnione dla częstotliwości powyżej 600Hz kiedy 6dB różnicy waha się między 100-600Hz co uznaliśmy za wynik co najmniej satysfakcjonujący.
PODSUMOWANIE
Dobrze wykonany projekt to podstawa prawidłowo funkcjonującej instalacji dźwiękowej. Nie zapominajmy jednak, że założenia teoretyczne i przewidywania na podstawie obliczeń programów predykcyjnych to pierwszy krok. Prawidłowa realizacja i końcowe pomiary to niezbędne elementy dające końcową satysfakcję z realizacji projektu.
* Sposoby na kierunkowanie dźwięku zostały opisane dość szczegółowo już w latach 50tych XXw. przez Harrego Olsona w książce „Elements of Acoustical Engineering” ale narzędzia umożliwiające sprawne zrealizowanie jego założeń to już sprawa ostatnich dekad. Polecamy zapoznanie się z tą pozycją gdzie poznasz inne konfiguracje kierunkowe jak Cardio czy Gradient. Oczywiście możesz też śledzić nasze artykuły, gdzie w przystępnej formie z pewnością pojawią się informacje na ten temat.
Blog
TO CIĘ ZAINTERESUJE
Do pobrania:
CENNIKJesteśmy również na
Facebook
YouTube
KONTAKT
Godziny pracy:
- pon - pt: 9:00 - 16:00
Dział handlowy:
- e-mail: handlowy@naw.pl
- WhatsApp: +48 730 900 045
- kom.: +48 730 900 045
Dostawy/logistyka:
- e-mail: logistyka@naw.pl
- kom.: +48 792 578 828 / +48 729 100 306
Dział serwisowy:
- e-mail: serwis@naw.pl
- kom.: +48 729 100 306